Foto: Marieke Balk

Fogelsangh State Toegankelijk voor publiek

Fogelsangh State is een 17e-eeuwse state met museaal interieur en groot park (bos). Huis en park zijn te bezichtigen. Sinds juli 2017 draagt de state officieel de status van museum.

Het huis

De state bevindt zich op het terrein van het voormalige klooster Olijfberg dat omstreeks 1580 werd afgebroken. In 1644 werd vermoedelijk door Dirck Fogelsangh hier een buitenhuis gesticht. Vanaf 1740 woonden er leden van het geslacht Van Heemstra. Toen is het gebouw aan de achterzijde vergroot. Vanaf 1791 werd door Cecilia van Heemstra een nieuwe pilastergevel bekroond door een groot tympaan voor het gebouw opgetrokken. Verder zijn de twee blokvormige bijgebouwen gebouwd waarin het koetshuis en de stallen zijn ondergebracht.

Na de verbouwing in 1872, door Hector Livius van Heemstra, kregen het gebouw en de bijgebouwen hun huidige uiterlijk. Architect J.I. Douma maakte het ontwerp, dat onder toezicht van H.H. Kramer werd uitgevoerd. De gevels werden gepleisterd, de ingang verhoogd en van een bordes voorzien. De hal en de monumentale zaal links van de entree werden eveneens gemoderniseerd. Een ander voornaam vertrek achter de hal, de zogenaamde koepelkamer, was al in 1843 gerealiseerd. De prachtig ingerichte Fogelsangh State is nu in bezit van Kyra Livia barones van Harinxma thoe Slooten en functioneert na de restauratie in 2003 als museum.

Naast de state bevindt zich een koetshuis uit 1793, waarin veel van het originele interieur bewaard gebleven is: een tuigenkast, versierd met pilasters en bladkapitelen; in de stal sierlijk gesneden houten bogen, gemarmerde houten palen en haverkisten. Alles moest voldoen - en voldeed - aan de eisen van het Paardenboek van Quadekker. De gehele situatie van nu bestaat al meer dan honderd jaar.

De tuin

In opdracht van A.T.R. Sixma baron van Heemstra heeft L.P. Roodbaard in 1838 de tuinaanleg van Fogelsangh State in de landschapsstijl ontworpen. Bij de uitvoering van de werkzaamheden waren vanaf 1843 de hoveniers L. Vlaskamp en zijn zoon G.L. Vlaskamp betrokken. In het park bevinden zich een berg met theekoepel, vijverpartijen, een ijskelder en een kluizenaarshut. Bij de state horen een jachtopzienershuisje, twee tuinmanswoningen en enkele boerderijen, waarvan twee door Douma zijn ontworpen. Aan de achterkant van het huis loopt een lindelaan. Van de oorspronkelijke lindes zijn er nog verscheidene over. Deze dateren uit de 18e eeuw.

Veenklooster is als beschermd dorpsgezicht aangewezen.

Fogelsangh State is heden ten dage eigendom van Kyra Livia baronesse van Harinxma thoe Slooten en haar echtgenoot, de graaf De Marchant et d'Ansembourg. Zij heeft de state geërfd, zoals de state steeds door vererving in andere handen is overgegaan. Met andere woorden: het huis is nooit verkocht sinds het door de familie Van Fogelsangh halverwege de 17e eeuw werd gekocht van de Staten van Friesland. Oorspronkelijk, in de Middeleeuwen, behoorde het landgoed aan een klooster, zoals de plaatsnaam Veenklooster ook laat zien, maar ten tijde van de reformatie werd dit geconfisqueerd.

Voordat in 1938 een Van Harinxma thoe Slooten eigenaar en bewoner van de state werd, was de familienaam van de bewoners Van Heemstra. Met name Hector Livius baron Van Heemstra heeft zeer lang de scepter over het huis gezwaaid, hoewel hij in zijn jonge jaren wel eigenaar, maar geen beheerder was; zijn vader nam die taak toen waar. Hector Livius was reislustig en heeft een reisverslag in brieven nagelaten van een reis naar Griekenland, Turkije, Egypte en Palestina. Op één van zijn reizen ontmoette hij zijn Duitse vrouw en met haar vestigde hij zich in 1870 definitief in Veenklooster. Koning Willem III heeft de state in die jaren tweemaal bezocht.

Rond 1800 bewoonde zijn oudtante Cecilia van Heemstra Fogelsangh State. Zij was getrouwd met Willem Anne van Haren, de grietman van Weststellingwerf. Verschillende keren verlliep de erfenis langs de vrouwelijke lijn, zodat de familienaam van de bewoners veranderde. Vóór de familie Van Heemstra zien we de namen Van Glinstra, Van Scheltinga en Van Rosema voorkomen. De familienaam Fogelsangh zelf is relatief kort aan de state verbonden geweest. Alweer door een huwelijk werd de naam van de bewoners Van Doma. Op de state is een schilderij aanwezig van Pibo van Doma, uit 1667.

(Deze tekst is mede gebaseerd op informatie op de website van Fogelsangh State)


Afbeeldingen


Video